PRACA ORYGINALNA
Monitoring Fritillaria meleagris (Liliaceae) na nowym stanowisku w Zaleskiej Woli (województwo podkarpackie)
1
Zakład Ochrony Przyrody i Ekologii Krajobrazu, Uniwersytet Rzeszowski, ul. Zelwerowicza
4, 35-601 Rzeszów, Polska
2
Studenckie Koło Przyrodników, Uniwersytet Rzeszowski, ul. Zelwerowicza
4, 35-601 Rzeszów, Polska
3
Stellaria Jan Ziobro, Polna 29, 38-100 Strzyżów, Polska
Data publikacji online: 13-12-2024
Data publikacji: 13-12-2024
Fragm. Flor. et Geobot. Pol. 2024; XXIX(2): 161-179
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
The paper presents a new locality of Fritillaria meleagris L. in Zaleska Wola (Podkarpackie
Province). The observations were conducted on a wet hay meadow with an area of about
1 ha. The study, conducted in 2023–2024, focused on the analysis of habitat conditions and plant
cover, as well as the determination of the number of generative F. meleagris individuals. The
species was found in an area of 1784 m2 in the central part of the meadow. The soil was slightly
acidic (pH 5.9) with an average moisture content of 12.1%. The average height of the herbaceous
vegetation was 70.4 cm. A total of 81 vascular plant species were recorded, of which three were
classified as invasive kenophytes (Rudbeckia laciniata, Rumex confertus and Solidago gigantea).
There were four species included in the list of protected species and the Polish red list of pteridophytes
and flowering plants (F. meleagris, Dactylorhiza incarnata subsp. incarnata, Ophioglossum
vulgatum, and Dactylorhiza majalis). The phytocenoses were classified into the Cirsietum rivularis
association. The well-developed moist meadow showed a high species richness (on average
38 species recorded in the phytosociological relevé), with a high proportion of characteristic species
(including Cirsium rivulare, F. meleagris, Myosotis palustris, and D. majalis). The population
size of F. meleagris was 247 and 383 generative individuals in 2023 and 2024, respectively. The
new locality is currently being used properly (mown only once in July, together with biomass collection),
but it may be threatened by habitat drying and invasive species encroachment.
FINANSOWANIE
Badania zostały sfinansowane przez Rektora Uniwersytetu Rzeszowskiego, w ramach
projektu naukowego pt. „Inwentaryzacja szachownicy kostkowatej Fritillaria meleagris w miejscowości
Zaleska Wola (województwo podkarpackie)”, realizowanego przez Studenckie Koło Naukowe Przyrodników
Uniwersytetu Rzeszowskiego w 2023 r.
REFERENCJE (60)
1.
AMANN G. 2016. Das Pflanzen Leben Vorarlbergs. Aktualisierte Rote Liste der Farn- und Blütenpflanzen Vorarlbergs. s. 161. BUCHER Verlag Hohenems, Wien – Vaduz.
2.
BARINA Z., CSIKY J., FARKAS S., JAKAB G., KIRÁLY G., LÁJER K., MESTERHÁZY A., MOLNÁR V. A., NAGY J., NÉMETH C., PÁL R., PIFKÓ D., PINKE G., SCHMOTZER A., SOMLYAY L., SRAMKÓ G., VIDÉKI R. & VOJTKÓ A. 2007. Red list of the vascular flora of Hungary. s. 73. Saját kiadás, Sopron.
3.
BÓDIS J., TAKÁCS A., ÓVÁRI M., VIRÓK V., KULCSÁR L., MAGOS G., SULYOK J., NÓTÁRI K., MOLNÁR V. A., BARNA C., KUCZKÓ A., BIRÓ, É., GERENCSÉR B., FREYTAG C., TÜDŐSNÉ BUDAI J. & MOLNÁR V. A. 2020. Az év vadvirága 2016-ban: a mocsári kockásliliom (Fritillaria meleagris). – Kitaibelia 25(1): 79–100.
4.
BORNAND C., GYGAX A., JUILLERAT P., JUTZI M., MÖHL A., ROMETSCH S., SAGER L., SANTIAGO H. & EGGENBERG S. 2016. Rote Liste Ge-fässpflanzen. Gefährdete Arten der Schweiz. s. 178. Bundesamt für Umwelt, Bern und Info Flora, Genf. Umwelt-Vollzug.
5.
BRAUN-BLANQUET J. 1964. Pflanzensoziologie. Grundzüge der Vegetationskunde. s. 865. Springer Verlag, Wien, New York.
6.
CSERGŐ A. M. & FRINK J. P. 2003. Some phytocoenological and population structure features of Fritillaria meleagris L. in the upper Şard valley (Cluj County, Romania). – Contribuţii Botanice 38(2): 163–172.
7.
DIDUKH Y. P. (red.). 2009. Red Data Book of Ukraine. Plant Kingdom. s. 900. Globalconsulting, Kyiv.
8.
DYREKTYWA 1992. Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. U. UE.L. 1992 Nr 206, poz. 7).
9.
HORSTHUIS M. A. P., CORPORAAL A., SCHAMINÉE J. H. J. & WESTHOFF V. 1994. Die Schachblume (Fritillaria meleagris) in Nord-west-Europa, insbesondere in den Niederlanden: Ökologie, Verbreitung, pflanzensoziologische Lage. – Phytocoenologia 24(1–4): 627–647.
10.
HULTÉN E. & FRIES M. 1986. Atlas of North European vascular plants north of the Tropic Cancer. 1–3. s. 498. Koeltz Scientific Books, Königstein.
11.
HYTTEBORN H., CALSSON B. A., SVENSSON B. M., ZHANG L. & RYADIN H. 2023. Spatial heterogeneity ensures long-term stability in vegeta-tion and Fritillaria meleagris flowering in Uppsala Kungsäng, a semi-natural meadow. – PLOS ONE 18(3): e0282116.
12.
ILIJANIĆ L., STANĆIĆ Z., TOPIĆ J. & ŚEGULJA A. 1998. Distribution and phytosociological relationships of snake’s-head (Fritillaria meleagris L.) in Croatia. – Acta Botanica Croatica 57: 65–88.
13.
JACKOWIAK B., CELKA Z., CHMIEL J., LATOWSKI K. & ŻUKOWSKI W. 2007. Red list of vascular flora of Wielkopolska (Poland). – Biodiversity: Research and Conservation 5–8: 95–127.
14.
KAŹMIERCZAKOWA R., BLOCH-ORŁOWSKA J., CELKA Z., CWENER A., DAJDOK Z., MICHALSKA-HEJDUK D., PAWLIKOWSKI P., SZCZĘŚNIAK E. & ZIARNEK K. 2016. Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. s. 44. Instytut Ochrony Przyrody, Polska Akademia Nauk, Kraków.
15.
KOLJANIN D., MILANOVIĆ D. & STUPAR V. 2021. New data on the distribution and threat status of three rare spring geophytes from Bosnia and Herzegovina. – Phytologia Balcanica 27(1): 107–114.
16.
KRANJČEV R. & ŠEŠOK D. 2016. A revision of the genus Fritillaria (Liliaceae) in Croatia. – Natura Croatia 25(2): 185–212.
17.
KUCHARZYK S. 2022. Starodub łąkowy Ostericum palustre Besser w rezerwacie przyrody „Szachownica w Krównikach”. – Rocznik Przemyski 58, Nauki Przyrodnicze 3(15): 25–32.
18.
LEŚNIAŃSKI G. Z., PIĄTEK G. & SZMALEC T. 2022. Stan ochrony gatunków roślin w Polsce w roku 2021. Biuletyn Monitoringu Przyrody 25(2022/1): 1–136. Biblioteka Monitoringu Środowiska GIOŚ, Warszawa.
19.
LI H. J., JIANG Y. & LI P. 2009. Characterizing distribution of steroidal alkaloids in Fritillaria spp. and related compound formulas by liquid chromatography-mass spectrometry combined with hierarchial cluster analysis. – Journal of Chromatography A 1216(11): 2142–2149.
20.
MAGNES M., DRESCHER A. & NESTROY O. 2013. Zur pflanzensoziologischen Eingliederung von Fritillaria meleagris-Beständen im Grenz-bereich von Mittel- und Südosteuropa. – Tuexenia 33: 165–187.
21.
MARKOVIĆ M., MOMĆILOV M. T., UZELAC B., JEVREMOVIĆ S. & SUBOTIĆ A. 2021. Bulb dormancy in vitro – Fritilaria meleagris: initation release and physiological parameters. – Plants 10(5): 902.
22.
MARKOVIĆ M., MOMĆILOV-TRIFUNOVIĆ M., RADULOVIĆ O., PAUNONIĆ M. D., ANTONIĆ-RELJIN D. D., UZELAC B. & SUBOTIĆ A. 2023. The effects of different auxin – cytokinin combinations on morphogenesis of Fritillaria meleagris using bulb scale sections in vitro. – Hortriculturae 9(8): 910.
23.
MARKOWSKI R. & BULIŃSKI M. 2004. Ginące i zagrożone rośliny naczyniowe Pomorza Gdańskiego. – Acta Botanica Cassubica Monographiae 1: 1–75.
24.
MATSUO Y., SHINODA D., NAKAMARU A. & MIMAKI Y. 2013 Steroidal glycosides from the bulbs of Fritillaria meleagris and their cytotoxic activities. – Steroids 78(7): 670–682.
25.
MATUSZKIEWICZ J. M. 1993. Krajobrazy roślinne i regiony geobotaniczne Polski. – Prace Geograficzne 158: 1–107.
26.
MATUSZKIEWICZ W. 2005. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. s. 537. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
27.
METZING D., GARVE E., MATZKE-HAJEK G., ADLER J., BLEEKER W., BREUNIG T., CASPARI S., DUNKEL F. G., FRITSCH R., GOTTSCHLICH G., GREGOR T., HAND R., HAUCK M., KORSCH H., MEIEROTT L., MEYER N., RENKER C., ROMAHN K., SCHULZ D., TÄUBER T., UHLEMANN I., WELK E., WEYER K. VAN DE, WÖRZ A., ZAHLHEIMER W., ZEHM A. & ZIMMERMANN F. 2018. Rote Liste und Gesamtartenliste der Farn- und Blütenpflanzen (Trachaeophyta) Deutschlands. – W: D. METZING, N. HOFBAUER, G. LUDWIG & G. MATZKE-HAJEK (red.), Rote Liste gefährdeter Tiere, Pflanzen und Pilze Deutschlands. Band 7: Pflanzen. – Münster (Landwirtschaftsverlag). – Naturschutz und Biologische Vielfalt 70(7): 13–358.
28.
MIREK Z., PIĘKOŚ-MIRKOWA H., ZAJĄC A. & ZAJĄC M. 2020. Vascular plants of Poland. An annotated checklist. s. 526. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
29.
OCHYRA R., ŻARNOWIEC J. & BEDNAREK-OCHYRA H. 2003. Census Catalogue of Polish mosses. – W: Z. MIREK (red.), Biodiversity of Poland. 3, s. 372. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
30.
OPREA A., SÎRBU C. & PEREGRYM M. 2015. Fritillaria meleagroides in Romania. – Acta Horti Botanici Bucurestiensis 42: 41–55.
31.
PAUL W. 2013. Rozmieszczenie roślin naczyniowych południowej części Płaskowyżu Tarnogrodzkiego i terenów przyległych. s. 526. Instytut Botaniki im. Władysława Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.
32.
PIĘKOŚ-MIRKOWA H. & MIREK Z. 2003. Atlas roślin chronionych. Flora Polski. s. 584. Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
33.
PIÓRECKI J. 2005. Szachownica kostkowata Fritillaria meleagris L., warunki występowania, zagrożenia i perspektywy ochrony. – Chrońmy Przyrodę Ojczystą 61(2): 15–29.
34.
PIÓRECKI J. 2014. Fritillaria meleagris L. Szachownica kostkowata – W: R. KAŹMIERCZAKOWA, K. ZARZYCKI & Z. MIREK (red.), Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe, s. 586–589. Instytut Ochrony Przyrody, Polska Akademia Nauk, Kraków.
35.
QU A., WU Q., SU J., LI C., YANG L., WANG Z., WANG Z., LI Z., RUAN X., ZHAO Y. & WANG Q. 2022. A review on the composition and biosynthesis of alkaloids and on the taxonomy, domestication, and cultivation of medicinal Fritillaria species. – Agronomy 12(8): 1844.
36.
ROGUZ K. & ZYCH M. 2022. Różnorodność w kratkę. Ewolucja kwiatów w rodzaju szachownica (Fritillaria L., Liliaceaea). – Rocznik Przemyski 58, Nauki Przyrodnicze 3(15): 32–58.
37.
ROGUZ K., HILL L., ROGUZ A. & ZYCH M. 2021a. Evolution of bird and insect flower traits in Fritillaria L. (Liliaceae). – Frontiers in Plant Science 12: 656783.
38.
ROGUZ K., HILL L., KOETHE S., LUNAU K., ROGUZ A. & ZYCH M. 2021b. Visibility and attractiveness of Fritillaria (Liliaceae) flowers to potential pollinators. – Scientific Reports 11: 11006.
39.
ROZPORZĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U. 2014, poz. 1409).
40.
SCHAMINÉE J. H. J., STORTELDER A. H. F. & WEEDA E. J. 1996. De Vegetatie van Nederland. Deel 3: Plantengemeenschappen van graslanden, zomen en droge heiden. s. 356. Opulus, Uppsala.
41.
SCHMIDT L. 2003. Die Blumen des Jahres. s. 127. Hoffmann und Campe Verlag, Hamburg.
42.
SCHNITTLER M. & GUNTHER K. F. 1999. Central European vascular plants requiring priority conservation measures – an analysis from national Red Lists and distribution maps. – Biodiversity and Conservation 8: 891–925.
43.
SOLON J., BORZYSZKOWSKI J., BIDŁASIK M., RICHLING A., BADORA K., BALON J., BRZEZIŃSKA-WÓJCIK T., CHABUDZIŃSKI Ł., DO-BROWOLSKI R., GRZEGORCZYK I., JODŁOWSKI M., KISTOWSKI M., KOT R., KRĄŻ P., LECHNIO J., MACIAS A., MAJCHROWSKA A., MALINOWSKA E., MIGOŃ P., MYGA-PIĄTEK U., NITA J., PEPIŃSKA E., RODZIK J., STRZYŻ M., TERPIŁOWSKI S. & ZIAJA W. 2018. Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. – Geographia Polonica 91(2): 143–170.
44.
STECKI K., MAMULSKI A. & BIERNACKI A. 1961. Łąki z szachownicą kostkowatą w południowo-wschodniej Polsce. – Chrońmy Przyrodę Ojczystą 17(6): 13–24.
45.
SZAFER W. 1977. Szata roślinna Polski niżowej – W: W. SZAFER & K. ZARZYCKI (red.), Szata roślinna Polski. 2, s. 3–189. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
46.
TATARENKO I. 2019. Having a break: Prolonged dormancy observed in a rare species, Fritillaria meleagris. – Environment and Human: Ecological Studies 9(3): 302–324.
47.
TATARENKO I., WALKER K. & DYSON M. 2022. Biological Flora of Britain and Ireland: Fritillaria meleagris. – Journal of Ecology 110(7): 1704–1726.
48.
TEKŞEN M. & AYTAÇ Z. 2011. The revision of the genus Fritillaria L. (Liliaceae) in the Mediterranean region (Turkey). – Turkish Journal of Botany 35(5): 447–478.
49.
TOKARSKA-GUZIK B., DAJDOK Z., ZAJĄC M., ZAJĄC A., URBISZ A., DANIELEWICZ W. & HOŁDYŃSKI CZ. 2012. Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. s. 197. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
50.
TOMOVIĆ G., VUKOJIČIĆ S., NIKETIĆ M., ZLATKOVIĆ B. & STEVANOVIĆ V. 2007. Fritillaria (Liliaceae) in Serbia: distribution, habitats and some taxonomic notes. – Phytologia Balcanica 13(3): 359–370.
51.
TURIS P., KLIMENT J., FERÁKOVA V., DÍTĚ D., ELIÁŠ P., HRIVNÁK R., KOŠŤÁL J., ŠUVADA R., MRÁZ P. & BERNÁTOVÁ D. 2014. Red List of vascular plants of the Carpathian part of Slovakia. – Thaiszia Journal of Botany 24(1): 35–87.
52.
WALKER K. J. 2021. Snake’s-head Fritillary Fritillaria meleagris (Liliaceae) in Britain: its distribution, habitats and status. – British & Irish Botany 3(3): 263–278.
53.
WANG D., WANG S., CHEN X., XU X., ZHU J., NIE L. & LONG X. 2012. Antitussive, expectorant and anti-inflammatory activities of four alkaloids isolated from bulbus of Fritillaria wabuensis. – Journal of Ethnopharmacology 139(1): 189–193.
54.
WÓJCIK T., CZARNA A., GAWROŃSKI S., GÓRECKI A., HAŁABURDA A., KORNEUSZ D., KOSTECKA A., KUREK P., ŁAZARSKI G., MICHALAK K.M., PLISZKO A., PODGÓRSKA M., ROGACZEWSKI S., SALACH R., STACHURSKA-SWAKOŃ A., WIATROWSKA B., WOLANIN M., WYSAKOWSKA I. & ZIOBRO J. 2023. Nowe stanowiska roślin naczyniowych Polski, 4. – Wiadomości Botaniczne 67: 174423.
55.
ZAJĄC A. & ZAJĄC M. (red.). 2001. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. s. 714. Nakładem Pracowni Chorologii Kompute-rowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
56.
ZARZĄDZENIE nr 45/19 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie z dnia 19 grudnia 2019 r. w sprawie ustanowienia zadań ochronnych dla rezerwatu przyrody „Szachownica w Krównikach”.
57.
ZHANG L. 1983. Vegetation ecology and population biology of Fritillaria meleagris L. at the Kungsängen Nature Reserve, Eastern Sweden. – Acta Phytogeographica Suecica 73: 1–96.
58.
ZYCH M. & STPICZYŃSKA M. 2012. Neither protogynous nor obligatory out-crossed: pollination biology and breeding system of the European Red List Fritillaria meleagris L. (Liliaceae). – Plant Biology 14(2): 285–294.
59.
ZYCH M., STPICZYŃSKA M. & ROGUZ K. 2014. Pollination biology and breeding system of European Fritillaria meleagris L. (Liliaceae) – W: K. G. RAMAWAT, J. M. MÉRILLON & K. R. SHIVANNA (red.), Reproductive biology of plants, s. 147–163. CRC Press, Taylor & Francis Group, Boca Raton.
60.
ZYCH M., GOLDSTEIN J., ROGUZ K. & STPICZYŃSKA M. 2013. The most effective pollinator revisited: pollen dynamics in a spring-flowering herb. – Arthropod-Plant Interactions 7: 315–322.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2449-8890 |
| ISSN: | 1640-629X |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
